Ticaret savaşı yeniden başladı, küresel ekonomi ve kripto piyasası yeni zorluklarla karşı karşıya

Yaklaşık bir yüzyıl önce, 1930'da Smoot-Hawley Tarife Kanunu, küresel ekonomiye büyük zararlar verdi. Ülke sanayisini koruma amacıyla uygulanan bu gümrük politikası, nihayetinde küresel ticarette felaket niteliğinde bir daralmaya yol açtı ve Büyük Buhran'ın şiddetini artırdı. Günümüzde bile, ticaret korumacılığının gölgesi dünya ekonomisini sarmaktadır.

2025 yılının Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri, Çin mallarına %125 gümrük vergisi uygulayacağını duyurdu ve küresel piyasalarda tanıdık bir soğuk rüzgar yeniden hissedildi. Çin Ticaret Bakanlığı derhal yanıt vererek, eğer Amerikalı taraf "gümrük vergisi sayılarıyla oyun oynamaya" devam ederse, Çin'in "umursamayacağını" ve ek karşı önlemler alma hakkını saklı tuttuğunu belirtti. Bu arada, Amerikan hükümeti 75 ülkeye "90 gün gümrük vergisi askıya alma" önerisi sundu ve genel vergi oranını %10'a düşürdü, ancak Çin, Meksika ve Kanada'yı dışarıda bıraktı. Bu hedefli ticaret stratejisi, yalnızca Çin ile Amerika'nın ekonomik ayrışma riskini artırmakla kalmadı, aynı zamanda küresel sermaye akışının yeni savaş alanı olan kripto piyasasını yeni zorluklarla karşı karşıya bıraktı.

Tarihsel Uyarı

1930'larda Smoot-Hawley Tarife Kanunu'nun getirdiği dersler, günümüz karar vericilerine derin bir uyarı niteliğindedir: Ticaret korumacılığı asla ekonomik sorunların iyi bir çözümü olmamıştır. Bu yasa, Amerika Birleşik Devletleri'nin ithalat gümrük vergilerini ortalama %59'a çıkararak tarihsel bir yüksekliğe ulaştırdı; amacı, Büyük Buhran'dan etkilenen yerli sanayiyi korumaktı, ancak felaket niteliğinde zincirleme tepkilere yol açtı.

Küresel ana ticaret ortakları, hızlı bir şekilde misilleme gümrük vergileri uygulamaya başladı ve bu durum 1929-1934 yılları arasında uluslararası ticaretin neredeyse üçte iki oranında azalmasına yol açtı. ABD ihracat miktarı %70 oranında düştü ve küresel işsizlik oranı daha da kötüleşti. Bu politika, yalnızca ABD ekonomisini kurtaramamakla kalmadı, aynı zamanda Büyük Buhranı derinleştirdi ve ticaret korumacılığının ölümcül kusurlarını gözler önüne serdi: Küreselleşen bir ekonomide, tek taraflı olarak yüksek ticaret engelleri oluşturmak kaçınılmaz olarak "geri dönüş etkisi"ni doğurur. Daha derin bir etki, bu yasanın uluslararası çok taraflı ticaret işbirliğinin temelini yok etmesi, ekonomik milliyetçilik duygusunu körüklemesi ve II. Dünya Savaşı öncesi uluslararası ekonomik düzenin çöküşü için zemin hazırlamasıdır.

Mevcut ticaret savaşı stratejisi

2025 yılındaki gümrük savaşları 1930'lardaki durumdan farklı. Amerika, küresel tedarik zincirini yeniden şekillendirmek için "seçici gümrük savaşı" yürütmeye çalışıyor - bir yandan Çin'e aşırı baskı yaparken, diğer yandan çoğu ülkeye geçici bir rahatlama sağlıyor. Bu "böl ve fethet" stratejisi akıllıca görünüyor, ancak aslında riskler barındırıyor. Dünya'nın ikinci büyük ekonomisi olan Çin, artık 1930'larda pasif bir şekilde karşılık veren ticaret zayıf bir ülke değil. Amerika'nın ek gümrük vergilerine karşı, Çin "umursamama" tutumuyla soğuk bir yaklaşım sergilemekte ve aynı zamanda "doların terk edilmesi" planlarını hızlandırmaktadır. Bu stratejik kararlılık, yeni bir ticaret savaşının 1930'lardaki kapsamlı bir karmaşaya dönüşmeyeceğini, aksine daha kalıcı bir yıpranma savaşına dönüşeceğini göstermektedir.

Kripto piyasasının tepkisi

Amerikan hükümetinin gümrük politikası, küresel finansal piyasalarda şiddetli dalgalanmalara yol açtı, kripto piyasası da kapsamlı bir darbe aldı. Bitcoin 83,500 dolardan 74,500 dolara düşerken, Ethereum 1,800 dolardan 1,380 dolara geriledi, diğer şifreleme para birimlerinin toplam piyasa değeri ise 40%'ten fazla düştü. Piyasa likiditesi önemli ölçüde daraldı, Bitcoin'in aylık para girişi zirve noktası olan 100 milyar dolardan 6 milyar dolara hızla düştü, Ethereum ise net çıkış olarak 6 milyar dolara döndü. Büyük ölçekli "teslimiyet tarzı satışlar" yaşanmasına rağmen, fiyatlar düştükçe kayıpların boyutu kademeli olarak azaldı ve kısa vadeli satış baskısının sona erme ihtimali artıyor.

Teknik açıdan, 93,000 dolar, Bitcoin'in yükseliş momentumunu yeniden kazanması için kritik bir direnç seviyesidir. 65,000-71,000 dolar aralığı boğaların koruması gereken temel destek bölgesidir. Mevcut piyasa kritik bir aşamaya girmiştir; eğer destek seviyesinin altına düşülürse, çoğu yatırımcı kağıt zarara girecek ve bu daha şiddetli bir piyasa düzeltmesini tetikleyebilir.

Genel olarak, kripto piyasası küresel likidite değişimlerine son derece hassastır. Bu tarife politikası nedeniyle oluşan belirsizlik, geniş çapta bir etki yaratmıştır; piyasanın istikrar kazanıp kazanamayacağı, sonraki politika yönelimi ve sermaye geri akış durumuna bağlı olacaktır. Uluslararası durumun gergin olduğu, küresel para sisteminin sarsıldığı bir ortamda, şifreleme para birimi, herhangi bir hükümet veya varlık tarafından kontrol edilmeden, kıt bir küresel dijital değer saklama aracı olarak daha fazla yatırımcının dikkatini çekebilir. Eski düzenin itibarı ticaret savaşları tarafından aşındırıldığında, yeni bir ekonomik sistem sessizce filizlenebilir.