Cách mạng quy định của EU! Bắt chước SEC của Mỹ thống nhất quy định mã hóa và sàn giao dịch chứng khoán

Theo báo cáo của Financial Times, Ủy ban Châu Âu dự kiến sẽ đưa ra một đề xuất vào tháng 12, tập trung quản lý các sàn giao dịch chứng khoán, sàn giao dịch mã hóa và các trung tâm thanh toán dưới một thực thể, thực thể này dựa trên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC). Hành động này của EU nhằm xây dựng “Liên minh Thị trường vốn”, giúp các công ty khởi nghiệp tài chính nhỏ dễ dàng mở rộng ra quốc tế mà không cần phải được sự chấp thuận của nhiều cơ quan quản lý khu vực và quốc gia.

Liên minh thị trường vốn và kế hoạch cơ quan quản lý duy nhất

（Nguồn: Tờ Financial Times）

Theo một báo cáo gần đây của Financial Times, Ủy ban Châu Âu có kế hoạch đưa ra một đề xuất vào tháng 12, nhằm tập trung quản lý các sàn giao dịch chứng khoán, sàn giao dịch mã hóa và các trung tâm thanh toán dưới một thực thể, lấy ý tưởng từ Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC). Sáng kiến này được gọi là “Liên minh Thị trường Vốn”, là một trong những cải cách quan trọng nhất trong khuôn khổ quản lý tài chính của EU, nhằm thay đổi cách thức hoạt động của các dịch vụ tài chính nội bộ trong EU.

Mục đích cốt lõi của việc thành lập “Liên minh Thị trường vốn” là để giảm bớt rào cản quản lý đối với dịch vụ tài chính xuyên biên giới. Hiện tại, một công ty fintech hoặc sàn giao dịch tiền điện tử muốn hoạt động tại nhiều quốc gia thành viên EU phải lần lượt xin phép từ các cơ quan quản lý của từng quốc gia. Cấu trúc quản lý phân mảnh này dẫn đến chi phí tuân thủ cao và quy trình phê duyệt kéo dài, khiến cho các công ty khởi nghiệp nhỏ khó có thể cạnh tranh với các tổ chức tài chính lớn có đủ nguồn lực pháp lý.

Việc thành lập một cơ quan quản lý duy nhất sẽ thay đổi hoàn toàn tình hình này. Một khi nhận được sự chấp thuận của cơ quan quản lý trung ương, các nhà cung cấp dịch vụ tài chính sẽ có khả năng cung cấp dịch vụ trên toàn bộ khu vực EU, điều này được gọi là “hệ thống giấy phép đơn”. Mô hình này đã được chứng minh là hiệu quả tại Mỹ, với sự quản lý thống nhất của SEC đã biến thị trường vốn của Mỹ trở thành một trong những thị trường có tính thanh khoản và cạnh tranh nhất toàn cầu. EU hy vọng sẽ sao chép thành công này, nâng cao vị thế của mình trong sự cạnh tranh tài chính toàn cầu.

Đối với ngành tài sản tiền điện tử, đề xuất này mang ý nghĩa đặc biệt. Luật quản lý thị trường tài sản mã hóa của Liên minh Châu Âu (MiCA) đã được thông qua vào năm 2023, thiết lập một khuôn khổ quản lý thống nhất cho tài sản tiền điện tử. Tuy nhiên, việc thực thi vẫn còn phân tán giữa các cơ quan quản lý của từng quốc gia. Nếu các sàn giao dịch tiền điện tử được đưa vào phạm vi quản lý của một cơ quan quản lý duy nhất, sẽ thực sự đạt được sự tích hợp từ lập pháp đến thực thi, điều này có tác động sâu rộng đến sự phát triển của ngành.

Tranh cãi và người ủng hộ kế hoạch mở rộng quyền hạn của ESMA

Báo cáo chỉ ra rằng một giải pháp là mở rộng quyền lực hiện có của Cơ quan Quản lý Chứng khoán và Thị trường Châu Âu (ESMA) để bao gồm các thực thể tài chính xuyên biên giới quan trọng, chẳng hạn như sàn giao dịch, công ty mã hóa và các cơ sở hạ tầng giao dịch khác. Tuy nhiên, giải pháp này được coi là “khá gây tranh cãi”. Hiện tại, ESMA chủ yếu chịu trách nhiệm phối hợp công việc của các cơ quan quản lý chứng khoán quốc gia, nhưng không trực tiếp giám sát các bên tham gia thị trường. Việc chuyển đổi nó thành một cơ quan giám sát siêu cấp có quyền thi hành trực tiếp sẽ là một sự thay đổi cơ bản trong cấu trúc quyền lực.

Giám đốc Ngân hàng Trung ương châu Âu Christine Lagarde và người tiền nhiệm Mario Draghi đều ủng hộ hành động này. Lagarde từ lâu đã thúc đẩy việc tăng cường tích hợp thị trường tài chính của EU, bà cho rằng cấu trúc quản lý phân mảnh đã cản trở sự phát triển của thị trường vốn châu Âu, khiến các doanh nghiệp châu Âu phụ thuộc quá nhiều vào tài chính ngân hàng thay vì thị trường vốn. Reuters gần đây đã đưa tin rằng Lagarde cũng ủng hộ lời kêu gọi của Đức về việc thành lập một sàn giao dịch chứng khoán châu Âu duy nhất.

Sự ủng hộ của Lagarde đã mang lại cho đề xuất này một vốn chính trị quan trọng. Với vai trò là Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu và cựu Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế, bà có ảnh hưởng lớn trong chính trị và tài chính châu Âu. Sự ủng hộ của Draghi cũng quan trọng không kém, ông không chỉ từng giữ chức Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu mà còn là Thủ tướng Ý vào năm 2021, có sự hiểu biết sâu sắc về cách thức hoạt động chính trị của Liên minh Châu Âu. Sự ủng hộ của hai nhân vật trọng yếu này cho thấy đề xuất này không phải là một ảo tưởng của các nhà kỹ trị, mà là một lựa chọn chiến lược được công nhận bởi các tinh hoa tài chính châu Âu.

Ủy ban Châu Âu cho biết với tờ Financial Times rằng họ “vẫn đang khám phá tiềm năng của việc quản lý một số cơ sở hạ tầng quan trọng (như bên trung gian, cơ quan lưu ký chứng khoán trung ương và địa điểm giao dịch) cũng như các thực thể xuyên biên giới lớn (như công ty quản lý tài sản).” Cách diễn đạt thận trọng này cho thấy các kế hoạch cụ thể vẫn đang được thảo luận và phiên bản cuối cùng có thể khác với những gì hiện tại đang được hình dung. Các lựa chọn khả thi bao gồm tái cấu trúc hoàn toàn ESMA, tạo ra một cơ quan quản lý hoàn toàn mới, hoặc áp dụng mô hình hỗn hợp, trong đó cơ quan trung ương quản lý các thực thể xuyên biên giới, trong khi các thực thể trong nước vẫn được quản lý bởi các quốc gia.

Các quốc gia nhỏ phản đối và xung đột lợi ích nổi bật thách thức

Theo báo cáo, Luxembourg và Dublin bày tỏ sự “do dự” về triển vọng thiết lập một cơ quan quản lý duy nhất, và nghi ngờ rằng Liên minh Châu Âu có hành động dựa trên lợi ích tốt nhất của các quốc gia nhỏ có trung tâm tài chính. Sự phản đối này không phải ngẫu nhiên, mà phản ánh sự khác biệt lợi ích sâu sắc trong nội bộ Liên minh Châu Âu. Luxembourg và Ireland đều là các quốc gia thành viên nhỏ, nhưng đã phát triển ngành dịch vụ tài chính rất cạnh tranh.

Luxembourg là trung tâm quỹ đầu tư lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Hoa Kỳ, quản lý hơn 5 nghìn tỷ euro tài sản. Dublin sau khi Brexit đã trở thành trụ sở EU của nhiều tổ chức tài chính Mỹ. Sự thành công của các quốc gia này phần lớn được xây dựng trên cơ sở quy định quốc gia linh hoạt và chính sách thuế cạnh tranh. Việc thành lập một cơ quan quản lý duy nhất có thể làm suy yếu quyền tự chủ quản lý của họ, làm giảm khả năng thu hút các tổ chức tài chính quốc tế.

Những mối lo ngại cốt lõi của các quốc gia nhỏ

Mất quyền tự chủ trong quản lý: Không thể thu hút các doanh nghiệp quốc tế thông qua các chính sách quản lý linh hoạt của quốc gia.

Lợi thế cạnh tranh về thuế bị suy yếu: Giám sát trung ương có thể đi kèm với sự phối hợp thuế, ảnh hưởng đến chiến lược thuế thấp.

Phân bổ quyền quyết định không công bằng: lo ngại rằng các cường quốc sẽ có tiếng nói lớn hơn trong cơ quan quản lý trung ương

Sự suy giảm vị thế trung tâm tài chính: Quy định thống nhất có thể dẫn đến hoạt động tài chính tập trung vào Frankfurt hoặc Paris.

Xung đột lợi ích như vậy không phải là hiếm trong quá trình ra quyết định của Liên minh Châu Âu. Việc vận hành của Liên minh Châu Âu cần phải đạt được sự cân bằng giữa “tăng cường hội nhập” và “tôn trọng chủ quyền quốc gia”, trong khi quản lý tài chính chạm đến cốt lõi của chủ quyền kinh tế các nước. Trong lịch sử, các đề xuất như liên minh ngân hàng EU và hội nhập tài chính đã từng bị trì hoãn hoặc phải thỏa hiệp do những bất đồng tương tự. Để đề xuất cơ quan quản lý duy nhất được thông qua, cần phải tìm ra giải pháp vừa đạt được sự thống nhất trong quản lý, vừa bảo vệ lợi ích hợp lý của các quốc gia nhỏ.

bối cảnh rộng hơn của mã hóa quy định

Trong vài tháng qua, Ủy ban Châu Âu và các bộ trưởng tài chính của Liên minh Châu Âu đã thực hiện nhiều biện pháp nhằm tăng cường quản lý các lĩnh vực quan trọng của tài sản tiền điện tử, bao gồm stablecoin và sàn giao dịch. Những động thái này không phải là sự kiện đơn lẻ, mà là một phần của việc Liên minh Châu Âu thiết lập khung quản lý tài chính kỹ thuật số toàn diện. Theo báo cáo trước đó của The Block, Lagarde và các bộ trưởng tài chính của Liên minh Châu Âu gần đây đã đạt được thỏa thuận về lộ trình phát hành đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương khu vực euro (CBDC), Ủy ban Châu Âu cũng dự định sẽ đưa ra đề xuất về việc mã hóa tài sản thế giới thực vào tháng 12.

Những biện pháp này tạo thành ba trụ cột chính của chiến lược tài chính kỹ thuật số của Liên minh Châu Âu. Trụ cột đầu tiên là MiCA, thiết lập các tiêu chuẩn quản lý thống nhất cho tài sản mã hóa. Trụ cột thứ hai là đồng euro kỹ thuật số (CBDC), nhằm cung cấp tiền tệ kỹ thuật số chủ quyền. Trụ cột thứ ba là quy định về token hóa tài sản thế giới thực (RWA), cho phép tài sản truyền thống lưu thông trên blockchain. Việc thành lập một cơ quan quản lý duy nhất sẽ cung cấp cơ chế thực thi thống nhất cho ba trụ cột này, đảm bảo các tiêu chuẩn quản lý được thực hiện nhất quán trên toàn Liên minh Châu Âu.

Đối với ngành tài sản tiền điện tử, môi trường quản lý này既是 cơ hội cũng là thách thức. Cơ hội nằm ở chỗ, khung quản lý rõ ràng và hệ thống giấy phép đơn lẻ sẽ giảm chi phí tuân thủ, cho phép các doanh nghiệp tiền điện tử hợp pháp hoạt động tự do trong toàn bộ EU. Thách thức là, quy định nghiêm ngặt hơn có thể hạn chế một số mô hình kinh doanh đổi mới, đặc biệt là những dự án liên quan đến DeFi (tài chính phi tập trung). EU cần tìm ra sự cân bằng giữa việc bảo vệ người tiêu dùng và khuyến khích đổi mới.

Thời gian lập pháp và thách thức thực thi

Nếu Ủy ban Châu Âu đưa ra đề xuất vào tháng 12, nó sẽ khởi động quy trình lập pháp bình thường với Nghị viện Châu Âu và Hội đồng, bao gồm các sửa đổi và đàm phán ba bên, quy trình này có thể kéo dài đến năm 2026. Thời gian biểu này cho thấy, ngay cả khi đề xuất tiến triển thuận lợi, việc thực hiện thực sự cũng cần vài năm. Quy trình lập pháp của Liên minh Châu Âu nổi tiếng là phức tạp và tốn thời gian, cần đạt được sự đồng thuận giữa các ủy ban, nghị viện và hội đồng.

Các biến số có thể xuất hiện trong quá trình lập pháp bao gồm: Quốc hội có thể đưa ra nhiều sửa đổi, đặc biệt là về quyền hạn của cơ quan quản lý và cơ chế trách nhiệm; các quốc gia thành viên trong hội đồng có thể yêu cầu giữ lại nhiều quyền quản lý quốc gia hơn; ngành công nghiệp mã hóa có thể vận động hành lang, ảnh hưởng đến thiết kế các điều khoản cụ thể. Hơn nữa, năm 2026 là năm bầu cử Nghị viện châu Âu, sự thay đổi trong bối cảnh chính trị có thể ảnh hưởng đến ưu tiên lập pháp.

Ngay cả khi luật pháp được thông qua, giai đoạn thực hiện cũng đầy thách thức. Cần thiết lập các cơ quan quản lý mới hoặc mở rộng đáng kể nhân sự và ngân sách của ESMA, cần chuyển giao suôn sẻ các chức năng quản lý quốc gia hiện có sang cơ quan trung ương, cần đảm bảo rằng các cơ quan quản lý mới có đủ năng lực kỹ thuật để quản lý các doanh nghiệp mã hóa phức tạp. Tất cả những điều này đều cần thời gian, nguồn lực và thiện chí chính trị.