Trump dự định sử dụng sắc lệnh hành pháp để ngăn các bang ban hành quy định quản lý AI, gây ra tranh cãi về an toàn và kiểm soát

Tổng thống Trump gần đây xác nhận rằng ông sẽ ký một sắc lệnh hành pháp nhằm thay thế các quy định về trí tuệ nhân tạo (AI) do các bang ban hành hoặc lên kế hoạch thực hiện bằng một chính sách nới lỏng ở cấp liên bang. Trump đăng trên Truth Social rằng Mỹ phải duy trì “quy tắc thống nhất”, nếu không vị thế dẫn đầu của Mỹ trong cuộc đua AI toàn cầu có thể bị suy yếu. Ông cho rằng nếu để 50 bang tự xây dựng tiêu chuẩn riêng, “AI sẽ bị bóp nghẹt ngay từ khi còn manh nha”.

Kế hoạch này nhanh chóng làm dấy lên lo ngại từ các tổ chức an toàn, học giả và các nhà lập pháp lưỡng đảng ở cấp bang. Trong vài tháng qua, khi công nghệ AI thâm nhập ngày càng sâu vào đời sống thường nhật, bao gồm y tế, cảnh sát, tuyển dụng, tạo nội dung và giao tiếp, nhiều bang đã ban hành luật hạn chế deepfake, kiềm chế phân biệt đối xử do thuật toán, v.v. Trong bối cảnh thiếu vắng luật liên bang toàn diện, quản lý ở cấp bang được xem là công cụ quan trọng để lấp đầy khoảng trống về an toàn AI.

Các nhà phê bình cho rằng sắc lệnh hành pháp của Trump có thể làm suy yếu khả năng giám sát, giúp các tập đoàn công nghệ lớn né tránh trách nhiệm và khó ngăn chặn kịp thời các rủi ro do AI gây ra như đề xuất sai dẫn đến người dùng bị tổn hại, trẻ em tiếp cận nội dung không phù hợp, thiên vị thuật toán, xâm phạm quyền riêng tư và lan truyền thông tin sai lệch. Trong khi đó, những người ủng hộ – bao gồm các lãnh đạo Thung lũng Silicon như CEO OpenAI Sam Altman – lại cho rằng các quy định phân mảnh ở cấp bang sẽ cản trở đổi mới, làm chậm lại tốc độ phát triển của Mỹ trong cuộc đua AI toàn cầu, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và lợi thế kinh tế.

Theo bản dự thảo mà CNN tiết lộ, sắc lệnh hành pháp sẽ chỉ đạo Bộ trưởng Tư pháp Mỹ thành lập “Nhóm công tác kiện tụng AI” để thách thức các đạo luật của các bang, đồng thời thay thế bằng một khuôn khổ thống nhất ở cấp liên bang. Quan điểm cốt lõi của chính quyền Trump là giảm gánh nặng quản lý cho doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển AI nhanh chóng thông qua một hệ thống quy định duy nhất.

Tuy nhiên, làn sóng phản đối tiếp tục lan rộng. Hàng trăm tổ chức – bao gồm nghiệp đoàn nhân viên ngành công nghệ, tổ chức bảo vệ người tiêu dùng, cơ sở giáo dục – đã cùng ký thư gửi Quốc hội, cảnh báo việc cấm các bang tự quản lý có thể dẫn đến thất nghiệp trên diện rộng, định giá độc quyền, tiêu thụ năng lượng tăng vọt và nhiều vấn đề xã hội khác. Thống đốc bang Florida Ron DeSantis còn gọi đây là “sự mở rộng quyền lực liên bang quá mức”, khiến các bang mất khả năng bảo vệ người dân.

Khi bản dự thảo tiến gần đến phiên bản cuối cùng, cuộc cạnh tranh chính trị và công nghiệp quanh quyền quản lý AI tại Mỹ đang nóng lên, và mô hình quản lý trong tương lai có thể ảnh hưởng lớn đến năng lực cạnh tranh, an toàn và tác động xã hội của Mỹ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.