Tài chính + Pháp lý: Cuộc "chạy đua vũ trang" của các tập đoàn công nghệ trong tương lai

Tác giả: Trương Phong

Thời đại ngày nay, một xu hướng nổi bật ngày càng rõ ràng: các tập đoàn công nghệ lớn như Google, Microsoft, Ant Group đang hợp tác với các tổ chức nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực tài chính và pháp lý với sự nhiệt tình chưa từng có.

Những sự hợp tác có vẻ như vượt qua ranh giới thậm chí là "vượt ranh giới" này ẩn chứa chiến lược nào? Trong ngành công nghiệp tiền điện tử, một lĩnh vực mới nổi và phức tạp, tại sao sự hợp tác này lại trở nên cấp thiết đến vậy? Chúng tôi cho rằng cần thiết phải phân tích sâu hơn những động lực đứng sau hiện tượng này, từ đó vẽ ra bức tranh về con đường phát triển trong tương lai của cả hai bên.

Một, logic nội tại của sự kết hợp giữa các ông lớn công nghệ và nghiên cứu pháp luật tài chính

Sự hợp tác giữa các tập đoàn công nghệ lớn và các tổ chức tài chính, pháp lý không phải là ngẫu nhiên, mà là sự lựa chọn tất yếu khi nền kinh tế số phát triển đến một giai đoạn nhất định, ẩn chứa những logic thương mại và chiến lược sâu sắc.

Đầu tiên, tuân thủ đã trở thành điều kiện tiên quyết cho sự phát triển của doanh nghiệp công nghệ. Với sự phát triển sâu sắc của nền kinh tế số toàn cầu, các doanh nghiệp công nghệ, đặc biệt là những doanh nghiệp liên quan đến lĩnh vực công nghệ tài chính, đang phải đối mặt với môi trường quản lý ngày càng phức tạp. Lấy ví dụ từ Tập đoàn Ant, việc hợp tác với các trường đại học hàng đầu trong nước để thành lập nền tảng nghiên cứu pháp lý về tài chính số không chỉ đơn thuần là hành động từ thiện. Thông qua việc hợp tác với các tổ chức nghiên cứu pháp lý uy tín, các doanh nghiệp công nghệ có thể nắm bắt chính xác hơn nhịp điệu của quy định, từ đó tích hợp các yếu tố tuân thủ ngay từ giai đoạn thiết kế sản phẩm và mở rộng kinh doanh, tránh được những rủi ro kinh doanh nghiêm trọng do vấn đề tuân thủ gây ra.

Thứ hai, kinh doanh tài chính là con đường chính để các ông lớn công nghệ hiện thực hóa giá trị sinh thái. Khi các doanh nghiệp đi sâu vào lĩnh vực tài chính cốt lõi, các ông lớn công nghệ phải tích hợp tuân thủ pháp luật ngay từ thiết kế sản phẩm, tránh rủi ro quản lý mang tính đột phá. Đồng thời, kinh doanh tài chính là con đường chính để hiện thực hóa giá trị sinh thái của họ, cần phải nhờ đến các tổ chức chuyên nghiệp để hiểu biết những quy luật tài chính phức tạp và logic rủi ro.

Các công ty như Google, Apple đang tích cực đầu tư vào các dịch vụ tài chính như thanh toán, ví điện tử không chỉ vì lợi nhuận từ các dịch vụ tài chính mà còn vì sự kết dính và xúc tác mà tài chính mang lại cho hệ sinh thái cốt lõi của họ. Thông qua việc hợp tác nghiên cứu với các tổ chức tài chính như Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, Ngân hàng Thế giới, các gã khổng lồ công nghệ có thể hiểu sâu sắc hơn về quy luật hoạt động của tài chính, tích hợp liền mạch các khả năng tài chính như thanh toán, tín dụng, bảo hiểm vào hệ sinh thái của chính họ, tạo thành một vòng khép kín dữ liệu - cảnh - tài chính, từ đó nâng cao đáng kể sự gắn bó của người dùng và giá trị hệ sinh thái.

Một lần nữa, công nghệ pháp lý tự nó là một thị trường xanh rộng lớn. Theo thống kê không đầy đủ, quy mô thị trường công nghệ pháp lý toàn cầu đã vượt qua 20 tỷ đô la Mỹ và đang tăng trưởng với tốc độ trung bình trên 20% mỗi năm. Sự hợp tác giữa Microsoft và các công ty luật hàng đầu như Baker McKenzie, cùng với IBM và Trường Luật Stanford xây dựng phòng thí nghiệm trí tuệ nhân tạo pháp lý, mục tiêu không chỉ là tối ưu hóa hệ thống tuân thủ của chính họ, mà còn để cùng khai thác thị trường công nghệ pháp lý mới này. Bằng cách áp dụng công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên, blockchain và các công nghệ khác vào các tình huống như xem xét hợp đồng, giám sát tuân thủ, và kiện tụng thông minh, các ông lớn công nghệ đang nuôi dưỡng các điểm tăng trưởng kinh doanh mới.

Ngoài ra, sự hợp tác này cũng là một khoản đầu tư chiến lược cho trách nhiệm xã hội doanh nghiệp và hình ảnh thương hiệu. Các tập đoàn công nghệ khổng lồ thông qua hợp tác với các cơ quan uy tín, cùng nghiên cứu các vấn đề tiên tiến như sự bao trùm tài chính, bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu, đạo đức thuật toán, không chỉ có thể tránh được những rủi ro về dư luận và chính sách mà còn có thể xây dựng hình ảnh của một nhà đổi mới có trách nhiệm trong công chúng và các cơ quan quản lý, tạo ra một môi trường xã hội thân thiện cho sự phát triển lâu dài.

Hai, tầm quan trọng cực kỳ của sự hợp tác giữa tài chính và pháp luật trong ngành công nghiệp tiền mã hóa

Trong lĩnh vực mới nổi của ngành công nghiệp tiền điện tử, sự hợp tác giữa các ông lớn công nghệ và các tổ chức pháp lý tài chính trở nên cấp bách và cần thiết hơn bao giờ hết, điều này được quyết định bởi các đặc điểm riêng của ngành công nghiệp tiền điện tử.

Ngành công nghiệp tiền mã hóa cần thiết lập các thực tiễn tốt nhất và tiêu chuẩn ngành. Ngành công nghiệp tiền mã hóa, là một lĩnh vực mới nổi, lâu nay vẫn trong trạng thái "tăng trưởng hoang dã", thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật trưởng thành, quy định kinh doanh và hệ thống quản lý rủi ro. Nếu các công ty công nghệ lớn muốn có thành công trong lĩnh vực này, họ phải hợp tác với các cơ quan pháp lý tài chính để cùng nhau khám phá mô hình kinh doanh và tiêu chuẩn kỹ thuật tuân thủ. Chẳng hạn, khi Facebook (nay là Meta) phát động dự án stablecoin Libra (sau đổi tên thành Diem), họ đã nhiều lần gặp khó khăn do áp lực quản lý và cuối cùng phải điều chỉnh đáng kể kế hoạch ban đầu, đồng thời đưa vào nhiều chuyên gia từ lĩnh vực tài chính truyền thống và pháp lý. Trường hợp này minh họa rõ ràng rằng, trong lĩnh vực tiền mã hóa, sự đổi mới công nghệ không có sự hỗ trợ từ pháp lý tài chính giống như nước không nguồn, khó có thể duy trì.

Sự phối hợp quản lý xuyên biên giới là nền tảng制度 cho sự phát triển của ngành công nghiệp tiền điện tử. Tài sản tiền điện tử vốn có thuộc tính xuyên quốc gia, trong khi quy định vẫn bị giới hạn bởi các quốc gia chủ quyền, mâu thuẫn này dẫn đến ngành công nghiệp tiền điện tử phải đối mặt với sự không chắc chắn quy định và chi phí tuân thủ lớn. Các ông lớn công nghệ thông qua hợp tác với các tổ chức quốc tế, các cơ quan quản lý của các quốc gia và các cơ sở nghiên cứu pháp lý hàng đầu có thể tích cực tham gia vào việc xây dựng các quy tắc quản lý quốc tế, thúc đẩy hình thành một khung quản lý xuyên biên giới thống nhất và phối hợp. Ví dụ, các ông lớn thương mại điện tử trên Internet hợp tác với Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) để tiến hành nghiên cứu chung về các vấn đề tiền tệ kỹ thuật số, không chỉ giúp các doanh nghiệp Trung Quốc tham gia vào cuộc đối thoại quy tắc toàn cầu, mà còn dọn đường cho sự bố trí quốc tế của họ.

Kiểm soát rủi ro là đường sống của sự phát triển bền vững trong ngành công nghiệp tiền điện tử. Thị trường tiền điện tử biến động mạnh, sự cố an toàn xảy ra thường xuyên, các hoạt động bất hợp pháp như lừa đảo, rửa tiền thường xảy ra. Chỉ dựa vào các biện pháp công nghệ khó có thể hoàn toàn đối phó với những rủi ro này, cần phải đưa vào các mô hình kiểm soát rủi ro tài chính và khuôn khổ tuân thủ pháp lý. Sự hợp tác giữa Microsoft và các tổ chức như Ernst & Young trong lĩnh vực tuân thủ blockchain chính là nhằm xây dựng một hệ thống nhận diện và kiểm soát rủi ro hoàn thiện hơn, bảo vệ quyền lợi của các nhà đầu tư và duy trì sự ổn định của thị trường. Nếu không có một hệ thống kiểm soát rủi ro tài chính pháp lý vững mạnh, ngành công nghiệp tiền điện tử sẽ mãi khó thoát khỏi nhãn hiệu "rủi ro cao", không thể nhận được sự chấp nhận rộng rãi từ xã hội mainstream.

Ba, lộ trình hợp tác ngắn hạn, trung hạn và dài hạn

Dựa trên phân tích ở trên, sự hợp tác giữa các ông lớn công nghệ và các tổ chức pháp lý tài chính trong lĩnh vực tiền mã hóa có thể tuân theo một con đường tiến hóa rõ ràng, từ việc giải quyết các vấn đề cụ thể dần dần tiến tới xây dựng hệ thống và đổi mới mô hình. Khái niệm hợp tác trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn, đặc biệt là các vấn đề cụ thể liên quan, chỉ là sự phân chia để thuận tiện cho việc phân tích, không phải là hoàn toàn tách biệt, mà là liên kết với nhau, thẩm thấu lẫn nhau, và được điều chỉnh linh hoạt trong quá trình phát triển dựa trên nhu cầu của các tình huống kinh doanh cụ thể và tình hình phát triển của ngành.

Gần đây tập trung vào các rủi ro cụ thể và thách thức về tuân thủ. Trong giai đoạn gần đây, sự hợp tác nên chú trọng vào các rủi ro vận hành và thách thức tuân thủ cấp bách nhất hiện nay.

Có nhiều nội dung có thể tập trung phát triển trong lĩnh vực tài chính, bao gồm nhưng không giới hạn ở việc phát triển mô hình định giá và đánh giá rủi ro tài sản tiền điện tử, giúp thị trường có cái nhìn hợp lý hơn về giá trị của tài sản tiền điện tử; nghiên cứu giám sát giao dịch trên chuỗi và công nghệ chống rửa tiền, đối phó với thách thức từ các hoạt động tài chính bất hợp pháp ngày càng nghiêm trọng; kiểm tra áp lực rủi ro thanh khoản của các giao thức DeFi (tài chính phi tập trung), phòng ngừa rủi ro hệ thống.

Lĩnh vực pháp luật nên tập trung vào những vấn đề cấp bách, bao gồm nhưng không giới hạn ở việc nghiên cứu so sánh các chính sách quản lý tiền điện tử của các khu vực tài phán chính trên toàn cầu, cung cấp hướng dẫn cho việc tuân thủ của doanh nghiệp; nghiên cứu về hiệu lực pháp lý của hợp đồng thông minh và cơ chế giải quyết tranh chấp, làm rõ ranh giới pháp lý của đổi mới công nghệ; các giải pháp tuân thủ về quyền riêng tư dữ liệu và dòng dữ liệu xuyên biên giới, giải quyết các vấn đề quản trị dữ liệu trong các hoạt động kinh doanh tiền điện tử.

Đẩy mạnh xây dựng tiêu chuẩn và phối hợp quản lý trong giai đoạn trung hạn. Bước vào giai đoạn trung hạn, hợp tác nên tiến tới xây dựng quy tắc và tiêu chuẩn ở cấp độ sâu hơn.

Lĩnh vực tài chính có thể tập trung vào việc xây dựng các tiêu chuẩn cơ sở hạ tầng tài chính mới dựa trên blockchain, tạo nền tảng cho sự hòa nhập giữa tài chính truyền thống và tài chính tiền điện tử; nghiên cứu về khả năng tương tác và khung quản lý rủi ro giữa tiền tệ số của ngân hàng trung ương (CBDC) và stablecoin tư nhân, khám phá hệ thống tiền tệ số hợp tác giữa khu vực công và tư; phát triển các tiêu chuẩn kế toán tài sản tiền điện tử và quản lý thuế, giải quyết các vấn đề tích hợp tài chính và kế toán.

Lĩnh vực pháp luật cần thúc đẩy xây dựng cơ chế phối hợp và công nhận toàn cầu cho các sandbox quy định về tiền điện tử, vừa khuyến khích đổi mới vừa kiểm soát rủi ro; xác định tư cách pháp lý cho các hình thức tổ chức mới như DAO (Tổ chức tự trị phi tập trung), cung cấp bảo đảm thể chế cho đổi mới tổ chức Web3; thiết kế chế độ bảo vệ nhà đầu tư và xử lý phá sản tài sản tiền điện tử, hoàn thiện cơ chế rời khỏi thị trường.

Hệ thống dẫn dắt tái cấu trúc và đổi mới mô hình trong tương lai. Nhìn về phía trước, sự hợp tác giữa hai bên nên hướng tới việc tái cấu trúc sâu sắc hệ thống tài chính và pháp luật.

Lĩnh vực tài chính có thể khám phá cấu trúc thị trường tài chính hoàn toàn mới dựa trên blockchain và hợp đồng thông minh, nâng cao đáng kể hiệu quả và tính bao trùm của tài chính; lý thuyết và thực tiễn của ngân hàng trung ương thuật toán và tiền tệ lập trình, suy nghĩ lại về cơ chế phát hành và điều chỉnh tiền tệ; khung chính sách kinh tế vĩ mô của thế giới token hóa, đối phó với thách thức của việc số hóa tài sản đối với chính sách vĩ mô truyền thống.

Lĩnh vực pháp luật cần nghiên cứu triển vọng, bao gồm nhưng không giới hạn ở triết lý và thực hiện thể chế của mã là luật (Code is Law), khám phá các con đường công nghệ tự tuân thủ; hệ thống quy tắc mã hóa trong khuôn khổ quản trị kỹ thuật số toàn cầu, đối phó với sự căng thẳng giữa quốc gia dân tộc và mạng lưới toàn cầu; phân chia trách nhiệm pháp lý mới dưới sự kết hợp của trí tuệ nhân tạo và blockchain, chuẩn bị cho các tình huống kết hợp công nghệ trong tương lai.

Sự chú trọng của các ông lớn công nghệ đối với sự hợp tác trong nghiên cứu tài chính và pháp lý không phải là hành động chiến lược ngắn hạn, mà là sự tiến hóa tất yếu trong chiến lược doanh nghiệp của thời đại kinh tế số. Trong lĩnh vực tiền mã hóa đầy sức sống và nhạy cảm này, cấu trúc ba xoắn ốc giữa công nghệ, tài chính và pháp luật đang hình thành với tốc độ nhanh chóng. Công nghệ cung cấp các công cụ đổi mới, tài chính đóng góp vào quản lý rủi ro và logic giá trị, trong khi pháp luật cung cấp nền tảng cho trật tự và sự tin cậy. Cả ba yếu tố đều không thể thiếu và hỗ trợ lẫn nhau.

Cuộc cạnh tranh trong tương lai sẽ không còn chỉ là cạnh tranh về công nghệ hoặc sản phẩm đơn lẻ, mà là cạnh tranh về hệ sinh thái và hệ thống. Những doanh nghiệp công nghệ có khả năng xây dựng sớm một vòng tương tác tích cực giữa công nghệ - tài chính - pháp luật không chỉ có thể đứng vững trong làn sóng của ngành tiền điện tử, mà còn có khả năng trở thành những người định hình quan trọng cho quy tắc của xã hội kinh tế số trong tương lai. Sự hợp tác sâu sắc giữa sản xuất, học thuật và nghiên cứu chính là con đường tất yếu dẫn đến tương lai này.